บางครั้ง ณ จุดหนึ่งของชีวิต เราอาจก้าวเดินเพื่อมาเผชิญหน้ากับทางแยกที่นำพาชีวิตไปสู่สิ่งที่เราเองก็ไม่คิดฝัน เหมือนกับชีวิตของวาเลรี กูตาร์ด (Valerie Goutard) หรือที่คนในวงการศิลปะเรียกเธอสั้นๆ ว่า Val ผู้มีชีวิตอยู่ในระหว่างปี 1967-2016 เธอได้ชื่อว่าเป็นศิลปินร่วมสมัยชาวฝรั่งเศสผู้สร้างสรรค์งานประติมากรรมที่โดดเด่นในยุคของเรา
ศิลปินชื่อวาล
คุณอาจจะเคยเห็นหรือรู้จักผลงานของเธอมาแล้วโดยไม่รู้ตัวก็ได้ อย่างประติมากรรมใต้น้ำใกล้กับเกาะเต่าในโปรเจ็กต์ Ocean Utopia หรือประติมกรรม Ville Fantastique II ซึ่งตั้งอยู่ในสวนเบญจสิริที่เธอตั้งใจสร้างเพื่อมอบให้กับกรุงเทพฯ เมืองแห่งอิสระและแรงบันดาลใจ ที่ซึ่งเธอย้ายมาพำนักอาศัยเมื่อปี 2004 เพื่อเรียนรู้และสร้างสรรค์งานศิลปะ
ครั้งหนึ่งสมัยที่ยังมีชีวิตอยู่ ณ Figures & Sala สตูดิโอของเธอและ Frederic Morel ผู้เป็นสามีและผู้ดูแลด้านงานบริหาร ซึ่งตั้งอยู่ในกรุงเทพฯ วาลค่อยๆ ทำงานของเธออย่างเงียบๆ ในขณะที่ทีมงานของเราง่วนอยู่กับการถ่ายภาพ เธอค่อยๆ ใช้สองมือปั้นแต่งผลงานให้ได้ตามรูปทรงที่ต้องการ ถ้าสังเกตจะเห็นว่ามีลายนิ้วมือของเธอประทับอยู่บนพื้นผิวเต็มไปหมด ประติมากรรมของเธอล้วนแต่ก่อร่างจากดิน ก่อนจะนำไปหล่อด้วยบรอนซ์อันแข็งแกร่ง แต่ในความหนาหนักของวัสดุ คุณจะพบความบางเบาและอ่อนไหวของเส้นสายที่เธอเลือกใช้ ประติมากรรมของวาลกระตุ้นความรู้สึกและตอกย้ำถึงความเป็นมนุษย์ที่อยู่ข้างในใจของผู้ชมได้เสมอ
ไม่น่าเชื่อว่าวาลจะเริ่มทำงานศิลปะตอนอายุ 30 กว่าๆ และยังเรียนรู้มันด้วยตัวเอง ในช่วงวัยเด็ก เธอใช้ชีวิตมาแล้วหลายประเทศ ทั้งในยุโรป แอฟริกา และอเมริกาใต้ เธอเคยทำงานด้านมาร์เก็ตติ้ง และคิดฝันแค่อยากจะตีพิมพ์หนังสือสักเล่ม จนกระทั่งวันหนึ่งเพื่อนประติมากรคนหนึ่งชักนำเธอเข้าสู่โลกใบใหม่อันน่าทึ่งนี้ และเธอก็ได้มาปักหลักสร้างสรรค์ผลงานมากมายในประเทศไทย
ปรัชญาชีวิตในประติมากรรม
กว่าหนึ่งทศวรรษที่ได้ใช้ชีวิตบนเส้นทางศิลปะของวาลนั้นน่าจดจำจริงๆ ไม่ว่าจะเป็นผลงานประติมากรรมในเมืองหลวงซึ่งส่วนใหญ่เป็นเอเชีย (เซี่ยงไฮ้ สิงคโปร์ ไทเป ฮ่องกง และกรุงเทพฯ) และการเข้าร่วมในโครงการ Jing’An Sculpture Park Project ที่เซี่ยงไฮ้ในปี 2010 แถมยังได้รับรางวัลศิลปะ Trophée des Français de l’Étranger ซึ่งกระทรวงการต่างประเทศฝรั่งเศสมอบให้เธอที่ปารีส นอกจากนี้สถาบันวิจิตรศิลป์จีนในกรุงปักกิ่ง (CAFA) ยังได้จัดนิทรรศการเกี่ยวกับเธอ ซึ่งเป็นศิลปินชาวตะวันตก รวมทั้งซื้องานประติมากรรมของเธอสองชิ้นเก็บในไว้ในคอลเลกชั่นถาวรด้วย
หนึ่งในผลงานอันน่าทึ่งของเธอก็คือประติมากรรม From Chaos to Wisdom ซึ่งเรียกได้ว่าเป็นประติมากรรมร่วมสมัยที่ผลิตจากบรอนซ์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก ด้วยความยาว 36 เมตร และสูง 5 เมตร อธิบายถึงวัฏจักรภายในใจและความคิดที่แต่ละคนต้องเผชิญเพื่อก้าวพ้นจากความสับสนวุ่นวายในจิตใจไปสู่จิตสำนึกที่เปี่ยมด้วยภูมิปัญญา ผลงานนี้สร้างสรรค์ขึ้นในปี 2015 ตามรีเควสต์ของนักสะสมชาวไต้หวันผู้หนึ่ง
ผลงานนี้แบ่งออกเป็น 7 ซีน เริ่มจาก 1) มนุษย์สามคนที่ดูเหมือนกำลังหลงอยู่ในโครงสร้างที่ไร้ระเบียบ ซึ่งเปรียบเสมือนจิตใต้สำนึกที่เราควบคุมไม่ได้ มาสู่ซีน 2) โครงสร้างที่เริ่มเป็นระเบียบ และการเริ่มตระหนักรู้ว่าเกี่ยวข้องกับจิตใจและสภาพแวดล้อม 3) มนุษย์ก้าวไปโดยปฏิสเธที่จะเผชิญหน้ากับความคิดและความรู้สึก เล่นซ่อนหากับตัวเอง ปฏิเสธที่จะยอมรับความเปลี่ยนแปลง 4) โครงสร้างที่ติดตั้งด้วยกระจกสะท้อนภาพตัวตนของมนุษย์ผู้นั้น ทำให้มองเห็นตัวตนที่แท้จริง เลิกหลอกตัวเอง ยอมรับความแกร่งและความอ่อนแอของตนเพื่อก้าวต่อไป 5) มนุษย์ทั้งสี่ก้าวเดินไปบนโครงสร้างซึ่งได้แรงบันดาลใจมาจากวัดเขมร นี่คือพาร์ตสำคัญซึ่งสื่อถึงการเดินทางอันยาวไกลเพื่อไปสู่ความสงบและบริสุทธิ์ 6) สองร่างจับมือชวนกันไปยังจุดหมายซึ่งอยู่ไม่ไกล และ 7) ซีนสุดท้าย ร่างทั้งสองยืนอยู่บนยอดวงกลม ในสภาวะสงบของจิตใจ และเรายังต้องเดินบนเส้นทางนี้อีกหลายครั้งในชีวิต
ปี 2016 วาลได้สร้างประติมากรรม From Chaos to Wisdom ในเวอร์ชั่นสเกล 1/5 ก่อนที่จะเริ่มความท้าทายในการหล่องานศิลปะที่ยิ่งใหญ่นี้ด้วยบรอนซ์ โดยประติมากรรมถูกติดตั้งในปี 2017 ที่เนินไถจงในไต้หวัน ไม่กี่เดือนหลังจากการเสียชีวิตอันน่าสลดใจของวาลในเดือนตุลาคม 2016 ผลงานนี้ยังถูกนำไปจัดแสดงที่ Venice Art Biennale 2022 และเป็นที่ชื่นชอบของผู้ชมนับหมื่น ในปัจจุบันงานชิ้นนี้จัดแสดงอยู่ที่ Conservatory of Music Benedetto Marcello ในเมืองเวนิส
วาลเคยเขียนถึงเส้นทางสร้างสรรค์และวิสัยทัศน์ของเธอไว้ว่า “ฉันมักจะรู้สึกเหมือนเดินไต่เชือก ฉันต้องการก้าวไปข้างหน้าโดยเสี่ยงที่จะล้ม ฉันทำงานประติมากรรมเพื่อบ่มเพาะความหวัง เพื่อให้ชีวิตมีความหมาย ประติมากรรมของฉันเสนอความคิด ฉันไม่มีความแน่นอน”
From Chaos to Wisdom ผลงานชิ้นเอกนี้มีเพียงฉบับเดียวเท่านั้นที่มีจำหน่ายในประเทศไทย โดย Figures & Sala สตูดิโอประติมากรรมที่ก่อตั้งโดย VAL ในกรุงเทพฯ ซึ่งยังสามารถเข้าชมได้ตามคำขอ อีเมล: frederic@sculptureval.com โทร. 08-1932-3900 เว็บไซต์: www.sculptureval.com
